Kijkkoepel – Uitgeest

Kijkkoepel, Fort bij Krommeniedijk

Fort bij Krommeniedijk is één van de 46 forten en batterijen van de Stelling van Amsterdam. In 2017 is het fort gerenoveerd, er is een nieuw bezoekerscentrum in gevestigd en woningen voor autistische jongeren, beiden zijn in oktober geopend. De unieke historische en natuurgerelateerde waarden van de Stelling zijn hier goed zichtbaar. Door de inundaties die hebben plaatsgevonden en de unieke militaire stedenbouwkundige uitgangspunten die aan het gebied ten grondslag lagen, is er een uniek en weids vogelgebied ontstaan.

Landschap Noord Holland heeft ons gevraagd om een vogeluitkijkpunt te ontwerpen. Ten noordwesten van het fortgebouw zijn van oudsher twee hefkoepels in het landschap aanwezig. Deze betonnen cilinders hebben aan weerszijde trappen en halverwege één van de trappen is het banket, vanwaar achter door een soldaat geschoten kon worden. In het midden van de trommel zit een rond gat, waaruit een wapen omhoog getakeld kon worden. In de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers geprobeerd om de hefkoepels te vernietigen. Dit is maar deels gelukt. Beide bouwwerken zijn daarna overwoekerd door het landschap. De noordelijke hefkoepel is door de vrijwilligers uitgegraven. Op één van de twee voormalige hefkoepels hebben we het nieuwe vogeluitkijkpunt, een kijkkoepel, ontworpen. Waar vroeger een wapen door de gaten naar buiten kwam om de vijand onder schot te nemen, is dat nu een verrekijker om de vogels te bekijken.

De vorm van deze kijkkoepel is afgeleid van oude bunkers, die monolitisch en gesloten zijn van karakter. Het is een intrigerende vorm die goed past bij het fort en het landschap. We hebben het nieuwe uitkijkpunt centraal op de bestaande betonnen ring gezet. Daarbij bouwen we verder op de concentrische opzet van de fundamenten. Via de rechtertrap komt de bezoeker achter het banket, waar deze onzichtbaar is voor het vogelweidegebied. Vanaf hier stapt hij de voormalige betonnen fundamenten op en betreedt het koepeltje. Het landschap is fantastisch weids en indrukwekkend. Via de roostervloer is de betonnen ring te zien, waar vroeger het wapen zat. Het bouwwerk is van cortenstaal, daarmee onderscheidt het zich in het landschap, de groene omgeving past er mooi bij.