Hoofdstuk 2

Commissie, werkwijze en beoordelingskaders

2.1 Even voorstellen

De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Bergen is benoemd door de gemeenteraad en samengesteld uit ervaren en vakbekwame adviseurs met kennis die nodig is binnen de gemeente Bergen.

Het goed beoordelen van alle ruimtelijke aspecten van een initiatief of plan vraagt kennis, ervaring en vakmanschap. De adviseurs zijn specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw, cultuurhistorie en architectuur en zij zijn onafhankelijk ten opzichte van de gemeentelijke organisatie en het gemeentebestuur. In 2020 bestond de commissie uit de volgende adviseurs:

Peter de Ruyter, sinds 1 juli 2018 voorzitter van de commissies Kennemerland
Hij heeft een bureau voor landschapsarchitectuur in Haarlem en hij werkt op verschillende schaalniveaus in het landelijk en stedelijk gebied. Hij heeft onder andere het boek ‘Vloeiend landschap’ op zijn naam staan.
Ron Baltussen, architect
Directeur/mede-eigenaar bij Hooyschuur architecten + adviseurs. Ron is lid van de commissie Kennemerland en is gemandateerd lid van de Erfgoedcommissie van MOOI Noord Holland. Hij is als voorzitter ook lid van de adviescommissie Hoorn.
Willemien van Duijn, architect
Als architect met een eigen bureau combineert zij het ontwerpen met inspirerende nevenactiviteiten: welstandsadvisering in commissieverband voor MOOI Noord-Holland, gastdocentschap aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, adviseur voor het Bureau Architectenregister en het correspondentschap voor de website ArchiNed.
Joost Buchner, erfgoeddeskundige
Hij heeft als architect voor diverse bureaus gewerkt en heeft aan veel restauraties van monumenten meegewerkt. Hij is lid van een aantal erfgoedcommissies in Noord-Holland. Voor Bergen is hij ook lid van de CCK, dat adviseert ten aanzien van het beleid van cultureel erfgoed.
Hendrik Postuma, architect en monumentenadviseur
Is secretaris geweest van verschillende welstands- en monumenten adviescommissies. Naast monumentenlid van de ARK Bergen is hij lid van de ARK Heiloo en voorzitter van de Monumentencommissie Heiloo.

De commissie werd ondersteund door:

Emmy Kanon, beleidscoördinator MOOI Noord-Holland
Anneke Sikma-Westerhof, plantoelichter
Martin Dürr, plantoelichter
Martine Wilms, plantoelichter

2.2 Werkwijze

De gemeente legt de plannen aan de commissie voor in een openbaar toegankelijke vergadering. Vanaf maart 2020 vonden deze vergaderingen voornamelijk digitaal plaats vanwege de coronacrisis. Niettemin is al het mogelijke gedaan om het openbare karakter van de vergadering in stand te houden. Initiatiefnemers en eventueel hun adviseur en/of ontwerper worden in de gelegenheid gesteld om via een videoverbinding het initiatief toe te lichten. Belanghebbenden en geïnteresseerden kunnen bij de gemeente verzoeken om de behandeling van de plannen te volgen en worden dan toegelaten. !n 2020 hebben 157 behandelingen plaatsgevonden in aanwezigheid van architecten en/of de planindieners. Dit is 40% van het totaal aantal behandelingen.

De vergaderdata voor uw gemeente vindt u via  https://www.mooinoord-holland.nl/gemeenten/bergen/.

Op de laatste maandag van de maand is er een geïntegreerde vergadering Welstand en Monumenten. In die vergadering worden de monumentenplannen en plannen uit het beschermde dorpsgezicht beoordeeld. In 2020 werden 28 van deze plannen behandeld.

Digitaal: voltallige commissie, plantoelichter en coördinator

Bij de grotere plannen zijn de stedenbouwkundigen van de gemeente aanwezig om de commissie te informeren. Dat gebeurt bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium.

De adviezen

Van elke planbehandeling, of dit nu gaat om een vergunningaanvraag of om een vooroverleg, stelt de commissie een advies op. We streven ernaar dat het advies begrijpelijk is voor iedereen; helder geschreven en zonder gebruik van onnodig jargon. Bovendien moet het advies juridisch houdbaar zijn. De gemeentelijke plantoelichter zorgt voor het openbaar maken en versturen van de adviezen naar het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.

Planregistratiesysteem

In 2020 werd geëxperimenteerd met een nieuw door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem, dat het digitaal werken nog verder verbetert. Dit nieuwe systeem draagt de naam MOOI DARS (Digitaal Advies Registratie Systeem). Alle gemeenten kunnen hier gebruik van maken, ook voor de plannen die ambtelijk beoordeeld worden. We nemen contact op wanneer uw gemeente aan de beurt is om over te stappen. MOOI Noord-Holland zal de gebruikers begeleiden bij de toepassing ervan.

In eerste instantie vervangt MOOI DARS het oude systeem wCorSys. Dat is een stap voorwaarts; hiermee wordt namelijk het werkproces voor u en voor ons verder geoptimaliseerd. Daarnaast is MOOI DARS voorbereid om in de nabije toekomst de adviesaanvraag en -terugkoppeling volledig te automatiseren. We hopen u in 2022 hierover te kunnen benaderen.

Preadviezen

Veel plannen worden pas in het stadium van de vergunningverlening aan de commissie voorgelegd. Als het plan niet groot is, vaker voorkomt en de uitkomst van de behandeling geen verstrekkende gevolgen heeft, is dit meestal geen probleem. Bij omvangrijke of complexe initiatieven wordt de commissie bij voorkeur in een eerder stadium betrokken. Dit zogenaamde vooroverleg vindt steeds vaker plaats en wordt door alle betrokkenen – de commissie, initiatiefnemer en gemeentelijke diensten – vaak erg gewaardeerd. Zo komt het advies van de commissie op een logisch moment in het planproces en kan haar inbreng nog relatief eenvoudig worden meegenomen door de initiatiefnemer of ontwerper. Bovendien kan het advies van nut zijn bij de afweging van de gemeente van een specifiek verzoek van een initiatiefnemer. Het vooroverleg bevordert ook een snelle beoordeling van de definitieve vergunningaanvraag.

Gemandateerde commissie

Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Een architect-lid van de Adviescommissie is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. Voorafgaand aan de grote commissie, vergadert de gemachtigde van de commissie. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen voor zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen en kleine wijzigingen in eerdere aanvragen. In 2020 gebeurde dit bij 62% van het aantal planbehandelingen. Ook in de zogenaamde gemandateerde vergadering is bezoek van harte welkom.

Eventueel kunnen plannen door de gemandateerde van de commissie aangehouden worden en in de vergadering van de voltallige commissie behandeld worden.

Gemandateerde commissie met bezoek: pre-Covid
Gemandateerde commissie: Covid tijdperk

2.3 Beoordelingskaders

Er zijn meerdere beoordelingskaders waar de commissie rekening mee houdt. De welstandsnota, al in 2004 door de gemeenteraad vastgesteld, is het belangrijkste. Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in beeldkwaliteitsplannen en stedenbouwkundige kaders.

De beoordelingskaders zijn naar de mening van de commissie intussen verouderd en hebben dringend behoefte aan een actualisering. De commissie is verheugd om te vernemen dat deze opdracht is gegeven en dat er inmiddels een concept ligt. Er komen geen grote structurele beleidswijzigingen. De commissie vraagt te overwegen om weer een ruimtelijk kader te stellen voor kleuren en materialen bij nieuwbouw. Dit niet alleen om een afwijkend plan te laten voldoen aan redelijke eisen van welstand, maar ook om eenvormigheid in de toekomst te kunnen vermijden. De commissie benadrukt dat het geen kwestie is van mooi of lelijk, maar ze heeft geconstateerd dat met name in de kern Bergen het karakter wijzigt. De kernkwaliteiten die in de nota zijn benoemd, komen onder druk te staan. In de nieuwe nota wordt al wel voorgesorteerd op de toekomstige Omgevingswet om de schotten tussen stedenbouw, cultuurhistorie, landschap en architectuur te beslechten. De nota krijgt een vergelijkbare opzet als die van de overige BUCH-gemeenten.