5.1 Evaluatiegesprek portefeuillehouder

Als onafhankelijk adviseur dragen wij bij aan een goede omgevingskwaliteit in uw gemeente. Die zorg delen we samen met de initiatiefnemers en met u als gemeente. Elk jaar bespreken we tijdens een evaluatiegesprek met de portefeuillehouder de belangrijkste ontwikkelingen binnen uw gemeente en formuleren we aandachtspunten voor de toekomst. Op 30 juni 2021 vond dit jaarlijkse evaluatiegesprek plaats.

Een uur is eigenlijk te kort om te bespreken wat er allemaal gebeurd is in 2020 en wat de actuele ontwikkelingen zijn. Volgens de wethouder geeft het jaarverslag een goede doorkijk naar de ontwikkelingen in de gemeente. Ze betreurt de gang van zaken bij het contrair gaan van de aanvraag voor een fietsonderdoorgang en heeft afgesproken om de fietsbrug onder de brug bij Cruquius over de Ringvaart tot een bestuurlijke pilot te maken voor dergelijke ontwikkelingen in de Ringvaart. Haarlemmermeer kent diverse grotere en complexere plannen. Deze kunnen niet in één behandeling worden afgerond. Het is wel van belang afstemming te brengen tussen de stedenbouwkundig afhandeling en de advisering door de commissie. Meestal gaat dit goed maar het blijft een punt van aandacht. Het helpt ook als de behandelend ambtenaar aan de aanvrager uitlegt wat het verschil tussen vooroverleg met Stedenbouw en behandeling bij welstand is. In collegiale overleggen wordt soms al in een vroeg stadium een opgave bestudeerd. De commissie is verheugd dat ze in zo’n vroeg stadium wordt meegenomen. Voor de gemeente betreft het ook een meerwaarde.

De wethouder vindt dat inpassing in het landschap ook steeds belangrijker wordt. Ze is in overleg met haar ambtenaren om kaders hiervoor op te stellen. Het is ook de bedoeling om een hernieuwd kader op te stellen voor reclame-uitingen. Hierin worden ook de LED reclames opgenomen. Een uitvraag hiervoor is bij MOOI Noord-Holland neergelegd.

Er is ook een nieuwe Omgevingsnota in de maak die anticipeert op de Omgevingswet. Het document dient als bron van informatie en inspiratie; voor de begeleiding van een initiatief om initiatiefnemers te stimuleren en als beoordelingskader bij vergunningplichtige activiteiten en voor handhaving bij excessen. Het lijkt een vernieuwend product te worden.

De pilot vergunningvrij is een erfenis uit het jaar 2018. Aan het einde van dit jaar zal een evaluatie plaatsvinden. Het is natuurlijk mogelijk om bij goed toepasbare regels, zaken vergunningsvrij te maken. Echter, het gaat om de discrepantie met bijvoorbeeld de beeldkwaliteitsplannen die de laatste tijd juist zijn opgesteld, bijv. voor de Ringvaart. De commissie beoordeelt het integrale plan. Dit betreft dus ook de vergunningvrije delen.

De datum voor de invoering van de Omgevingswet is dan wel uitgesteld, dit betekent niet dat de gemeente stopt met de voorbereidingen. Er wordt gekeken welke invulling gegeven kan worden aan de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. De meeste gemeenten zijn van plan de oude structuur te continueren tot de invoering van het nieuwe omgevingsplan. De huidige commissieleden zouden in ieder geval nog tot de invoeringsdatum van 1 juli 2022 kunnen functioneren.

In Haarlemmermeer zijn er ook supervisie gebieden. Het is belangrijk om coherent te zijn in de advisering. Supervisie gebieden vallen bij voltooiing onder de Welstandscommissie. De wethouder heeft laatst een ontmoeting gehad met de supervisor van Schiphol. Deze had te kennen gegeven de welstandscommissie meer mee te willen nemen. Een geplande excursie van de commissie naar Schiphol is afgelopen jaar jammer genoeg niet doorgegaan door de Corona maatregelen.

Wethoudersgesprek via Teams, foto Clement Torre

5.2 Overige aanbevelingen door de commissie

De commissie Haarlemmermeer doet – vanuit haar ervaringen en inzichten – nog de volgende aanbeveling:

• Eind 2020 is er een digitale nota tot stand gekomen waarin de nota’s van Haarlemmermeer en Haarlemmerliede zijn opgenomen. Het betrof een samenvoeging van de bestaande nota’s. Dat betekent dat er verschillen bestaan in de welstandsbeleid van beide gebieden. De commissie zou graag een afstemming willen zien in het beleid, zodat ze op een eenduidige manier kan beoordelen.

• 65 van de planbehandelingen in 2020 betroffen reclames. De gemeente Haarlemmermeer heeft in de welstandsnota een aparte paragraaf voor reclame-uitingen, maar hierin ontbreken criteria voor de laatste ontwikkelingen. Die betreffen met name de LED schermen en LED masten. Ook is hier op de ene plek meer mogelijk dan op de ander. De commissie zou hiervoor graag beoordelingskaders zien, bijvoorbeeld als het gaat om de intensiteit van het licht, eventuele dag- en nachtsituaties en het tempo waarin het beeld wisselt.

• Sinds 2017 was de stedenbouwkundige aanwezig bij de vergaderingen van de plenaire commissie. Na het overlijden van Thom Weterings is dit helaas niet meer het geval. De commissie vraagt de gemeente om voor hem een opvolger bij de vergaderingen aanwezig te laten zijn. Niet alleen krijgt ze duidelijke informatie over de redenen om af te wijken van het bestemmingsplan (ongeveer 40% van de plannen), maar ook informatie over de stedenbouwkundige ontwikkelingen in de omgeving. Het leidt tot een meer duidelijke, meer efficiënte en integrale planbeoordeling.

• Bij het opstellen van ontwikkelprincipes voor de Ringvaart is het aan te bevelen om voor de toepasbaarheid van die principes te kijken hoe het bestemmingsplan daarop moet worden aangepast. Omdat er ook aanvragen aan de commissie worden voorgelegd voor bouwwerken in de Ringvaart, doet de commissie de gemeente de aanbeveling om ook de Ringvaart zelf als een landschappelijk onderdeel te beschouwen en bouwwerken in de vaart vanuit die visie in te kaderen.

• De Welstandscommissie ziet steeds meer zeer grote distributie- en datacentra in de polder neerstrijken die een enorme impact hebben op de leefbaarheid van de directe omgeving. De commissie pleit ervoor om deze ondernemers, in een vroeg stadium van de plantontwikkeling, op hun rol in en verantwoordelijkheid voor kwaliteit van de publieke ruimte te wijzen.

• Naar aanleiding van de beoordelingen van poldergemalen doet de commissie de aanbeveling aan de gemeente om een beeldkwaliteitsplan op te stellen voor de “watermachine” die zo bepalend is voor de inrichting en oorsprong van het polderlandschap.

• In de nieuwe gemeentelijke instrumenten – de omgevingsvisie en het omgevingsplan – is het van belang ook nieuwe kaders, doelen en regels te ontwikkelen die passen bij de geest van de nieuwe wet. Meer uitnodigend, voorwaardenstellend en meer gericht op het bereiken van doelen dan op het al te gedetailleerd regelen. Dit vergt vanaf het eerste begin betrokkenheid van de ontwerpende disciplines en de inzet van vakkennis op het gebied van ruimtelijke kwaliteit en erfgoed.

• Vóór de invoeringsdatum van de Omgevingswet zal de gemeenteraad een gemeentelijke adviescommissie moeten instellen. Deze gemeentelijke adviescommissie zal de opvolger worden van de bestaande adviescommissies voor welstand en monumenten. Wij hebben in 2020 uw gemeente op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen en voeren op dit moment gesprekken aan de hand van de modelverordening van de VNG en de daarbij behorende handleiding voor het gemeentelijke adviesstelsel.

• Uw adviescommissie en uw medewerkers die zich bezighouden met cultuurhistorie en erfgoed kunnen gebruik maken van de diensten van het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland. Het Steunpunt is door provincie Noord-Holland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ingesteld om gemeenten te ondersteunen bij alle erfgoed-gerelateerde zaken. Er speelt op dit moment veel als het gaat om de verankering van erfgoed in het toekomstig omgevingsbeleid en dit vergt veel van de erfgoedspecialisten bij gemeenten. Daarnaast spelen er ook andere actuele thema’s in de erfgoedwereld, zoals duurzaamheid, participatie en gevolgen van de coronacrisis voor erfgoedinstellingen. Het Steunpunt kan hierover adviseren en kennis bieden.

5.3 Tot slot

Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Welstandscommissie Haarlemmermeer aan de hand van de geldende beleidskaders, adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen.

De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele en uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2020 bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.